مرکز جامع پژوهش های تکفیری

جهاد از فروعات مهم اسلام است و در قرآن و کلام رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم توصیه فراوانی به ادای این فریضه الهی شده است.

 بر اساس آیات و روایات و فتوای فقها؛ جهاد علیه کفار و مشرکینِ مهاجم به بلاد اسلامی، مانعین نشر دین و اهل بغی(شورشیان علیه حاکم واجب الاطاعة) جایز و در مواردی واجب است.

تبیین دیدگاه تکفیری‌ها:

جهاد از فروعات مهم اسلام است و در قرآن و کلام رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم توصیه فراوانی به ادای این فریضه الهی شده است. بر اساس آیات و روایات و فتوای فقها؛ جهاد علیه کفار و مشرکینِ مهاجم به بلاد اسلامی، مانعین نشر دین و اهل بغی(شورشیان علیه حاکم واجب الاطاعة) جایز و در مواردی واجب است. هدف از جهاد، ترویج توحید و نفی طاغوت، اعتلای پرچم اسلام، حفظ عزت مسلمین و فراهم کردن زمینه‌های قدرت انتخاب مسلمانان است و بهره‌برداری از آن در جهت ترویج ضلالت و گمراهی، هواپرستی، تفرقه افکنی و کشتار مسلمین، تعدی از حدود الهی محسوب می‌شود، چنانکه امروزه تکفیری‌ها جهاد را یک اصطلاح شرعی به معنای «قتال و کشتن» پنداشته و با کشتار بیگناهان و ایجاد نا‌امنی در جهان با شعار توحید و جهاد، موجب شده اند تا نام اسلام و امر مقدس جهاد، با غارت و ترور قرین شود.

سلفیان جهادی با استناد به آیاتی مانند«و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الکافرون» حُکّام کشورهای اسلامی را به خاطر پذیرش دمکراسی، متهم به کفر و ارتداد می‌کنند،^[1] مانند خوارج که با تمسک به آیه «اِنِ الحُکمُ الا لله»^[2] مسلمانان را به بهانه عدم پایبندی به حکم خدا تکفیر کردند! و به تصریح عبدالله بن عمر با تمسک به آیات دال بر وجوب جهاد علیه کفار و مشرکین، فتوی به وجوب جهاد علیه مسلمین دادند!^[3]

تکفیری‌ها معتقدند مسلمانان نیز به خاطر تایید این حُکّام و تبعیت از قوانین بشری، مرتد و کافر شده‌اند^[4] و بلاد اسلامی تبدیل به دارالکفر شده است پس برای نجات آن باید اقدام به جهاد کرد و این جهاد واجب عینی است یعنی هر مسلمانی که در جهاد شرکت نکند گنهکار است.^[5]

اغلب تکفیریها جهاد را صِرفاً به معنی «قتال و کشتن» تفسیر کرده^[6] و آیات مربوط به وجوب قتال مانند: «فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ»^[7] و «فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ»^[8] را ناسخ آیات دال بر صفح و عفو مشرکان و صبر بر آزار آنان می‌دانند^[9] از این رو در مواجهه با کفار و مشرکین قتال و کشتن آنان را تنها راه پیش رو دانسته^[10]و نصیحت کردن حکام و مسلمانان بلاد اسلامی را بی فایده می‌دانند^[11] و معتقدند که نمی توان با تمسک به آیاتی مانند «ادْعُ إِلى‏ سَبيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتي‏ هِيَ أَحْسَن‏»^[12] پرچم جهاد را بر زمین گذاشت و به موعظه مشغول شد.

تکفیری‌ها همچنین حاکمان بلاد اسلامی و مسلمانان ساکن در این کشورها را عدو قریب(دشمنان نزدیک) و صهیونیسم و آمریکا را عدو بعید(دشمن دور) شمرده و با استناد به آیاتی که جهاد علیه دشمن نزدیک را در اولویت قرار داده است، جهاد علیه کشورهای اسلامی را بر جهاد برای نابودی آمریکا و اسرئیل مقدم می‌دارند.^[13]

بمب گذاری و انجام عملیاتهای مکرر انتحاری در اماکن مقدسه، معابر عمومی، ادارات دولتی، مراکز نظامی و بیمارستانها - به انگیزه ایجاد رعب و وحشت بین مردم عادی-  همه نشأت گرفته از همین نگاه تکفیریها در مساله جهاد است.

 نقد و بررسی:

اولا: آیه شریفه«وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُون‏»^[14] بر مسلمانان قابل تطبیق نیست زیرا آنان به حاکمیت الله و رسول معتقدند و به سوی کعبه نماز می خوانند و به آنچه خداوند در قرآن نازل کرده است ایمان دارند، بنابراین؛ مسلمانان مرتد نیستند تا کشتن آنان واجب باشد و بلاد اسلامی نیز دار الکفر نیست.

ثانیا: به فرض این‌که مسلمانان مرتکب حکم بغیر ما انزل الله شده باشند نیز باید بین کسی که حکم خدا را از اساس قبول ندارد وکسی که حکم خدا را قبول دارد ولی به آن عمل نمی‌کند فرق گذاشت. ممکن است مسلمین به برخی از احکام الهی پایبند نباشند اما این کار موجب کفر و مجوز قتل آنان نمی‌شود.

ثالثا: جهاد در اصطلاح شرعی، منحصر در قتال نیست تا آیات جهاد را منحصر در جنگ مسلحانه بدانیم، بلکه شامل مبارزه با نفس، عبادت، تلاش اقتصادی و...می‌شود.

رابعا: قرآن کریم قتال و کشتن کفار و مشرکان را تنها راه برخورد با آنان نمی‌داند، بلکه درباره مشرکانی که عهد شکنی نکرده و با گسترش توحید مقابله نمی‌کنند توصیه به احسان و رعایت قسط و عدالت نموده^[15]و تنها با کفاری که عهد شکنی کرده و مردم را به استضعاف می کشند و با اسلام به مبارزه بر می‌خیزند دستور جهاد داده است و حتی آنان نیز اگر تقاضای صلح داشته باشند، درخواست آنان پذیرفته می‌شود،^[16]پس نمی توان تنها راه تعامل با کفار را قتال و کشتن دانست.

خامسا: جهاد احکام و شرایطی دارد که تکفیریها آن را زیر پا می‌گذارند؛ آنان جهاد را با دعوت به اسلام شروع نکرده، زنان و کودکان و اسیران را می‌کشند، افراد را مثله می‌کنند، از هر وسیله‌ای برای کشتن افراد استفاده می کنند و مرتکب اعمالی می‌شوند که از روش اسلام در جهاد به دور است.

 پی نوشت: 

[1] . طرطوسي، أبو بصير، الطاغوت، ص30

[2] . «حكم، تنها از آن خداست» یوسف: 40

[3] . بخاري، صحيح بخاري، ج9، ص16 و  قسطلاني، احمد بن محمّد، إرشاد الساري لشرح صحيح البخاري ج10، ص 84

[4] . « أما إذا كان الحكم في دار الإسلام بغير ما أنزل الله فقد وجب القتال» د. أكرم حجازي، الحركة الوطنية الفلسطينية الراهنة من الداخل، ص: 283

[5] . للشيخ حمد بن ريس الريس، نداء وتحذير(رد على بيان سلمان العودة وسفر الحوالي) ص: 2

[6] .  ابوقتاده فلسطینی، الجهاد و الاجتهاد ص44

[7] . « سران کفر را بکشبد» التوبة: 12

[8] . «مشركان را هر جا يافتيد به قتل برسانيد»  التوبة:5

[9] . «عبد الله عزام رحمه الله: نسخت آيةُ السيف أكثرَ من مائةٍ وعشرين آية نزلت قبلها في مكة والمدينة في الصفح الجميل وفي الإعراض الجميل وفي النقاش بالحكمة والموعظة الحسنة» سلسلة العلاقات الدولية في الإسلام، ص: 15، بی تا، بی نا، بی جا، المکتبه الشامله، کتب السلفیه الجهادیه.

[10] . عبدالقادر بن عبدالعزیز(سید امام)، العمدة في إعداد العدة للجهاد في سبيل الله تعالى ج2، ص 3

[11] . «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلين»‏ الأعراف : 199

[12] . « [مردم را] با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن، و با آنان به نيكوترين شيوه به بحث [و مجادله‏] بپرداز»النحل: 125

[13] . إدارة مركز الغرباء للدراسات الإسلامية و الإعلام أسرة تحرير، مجلة الظاهرين على الحق، ص: 4

[14] . المائدة : 44

[15] . الممتحنة : 8

[16] . الانفال: 62