در منابع حدیثی اهل سنت روایات متعددی در باب توسل ذکر شده است، که ابن تیمیه با خدشه دار کردن سند و دلالت این روایات، سعی کرد، آن ها را از اعتبار و حجّیّت ساقط کنند. پس از ابن تیمیه، نیز پیروانش بر صحت ادعاهای او پافشاری کردند.
در منابع حدیثی اهل سنت روایات متعددی در باب توسل ذکر شده است، که ابن تیمیه با خدشه دار کردن سند و دلالت این روایات، سعی کرد، آن ها را از اعتبار و حجّیّت ساقط کنند. پس از ابن تیمیه، نیز پیروانش بر صحت ادعاهای او پافشاری کردند.
در مقابل عالمان مسلمان (به ویژه عالمان اهل سنت) از زمان سربرآوردن ابن تیمیه و پدیدار شدن شبهات مربوط به روایات توسل تاکنون همواره در صدد پاسخگویی و دفاع از این روایات برامده اند که می توان به آثاری همچون «شفاء السقام فی زیاره خیر الانام» اثر تقی الدین سبکی شافعی(متوفای 756 هـ)، «الجوهر المنظم فی زیاره قبر الشریف النبوی المکرم» اثر ابن حجر هیتمی (متوفای 974 هـ )، «ارغام المبتدع الغبی بجواز التوسل بالنبی» اثر عبدالله غماری، «رفع المناره لتخریج احادیث التوسل و الزیاره» اثر محمود سعید ممدوح، به عنوان مشتی از خروار اشاره کرد.
در این جا از میان روایات متعددی که در باب توسل وجود دارد، به عنوان نمونه به سه روایت اشاره می کنیم:
طبرانی در کتاب المعجم الکبیر از عثمان بن‌حنیف نقل می‌کند مردی به جهت خواسته‌ای که داشت، مکرر نزد عثمان، خلیفه سوم، می‌رفت، اما عثمان به او توجهی نداشت، تا اینکه با عثمان بن‌حنیف ملاقات کرد و خواسته‌اش را با او در میان گذاشت. عثمان بن‌حنیف به او گفت وضو بگیر و به مسجد برو و دو رکعت نماز بگزار، سپس این دعا را بخوان:
«اللهم إني أسألک وأتوجه إليک بنبينا محمد(صلى الله عليه وسلم) نبي الرحمه، يا محمد إني أتوجه بک إلى ربي فتقضي لي حاجتي»
سپس خواسته‌ات را بگو. مرد رفت و همین کار را کرد، آن‌گاه به سوی خانه عثمان رفت. دربان بيرون آمد و دست او را گرفت و نزد عثمان بن‌عفان برد. عثمان او را احترام کرد و خواسته اش را بر آورد. سپس عثمان گفت من همین حالا به یاد خواسته تو افتادم و هرگاه خواسته‌اي داشتی، نزد ما بيا.
آن‌گاه مرد نزد عثمان بن‌حنیف رفت و از او تشکر کرد. عثمان بن‌حنیف گفت این سفارش از من نبود. روزی خدمت رسول خدا بودم، مرد نابینایی نزد ایشان آمد و از پیامبر خواست برای بازگشت بینایی‌اش دعا کند. پیامبر همین دستور را به او دادند. مرد نابینا پس از عمل به اين دستور، در حالی‌که چشمانش می‌دید، به ما ملحق شد.
سند این روایت بنا بر اذعان علمای اهل‌سنت، صحیح و خالی از اشکال است، مانند؛
طبرانی در کتاب المعجم الصغیر سه طریق و سند را برای این روایت ذکر می‌کند و درنهایت می‌نویسد: «والحديث صحيح».[1]
منذری در کتاب الترغيب والترهيب همین روایت را آورده و می‌نویسد: «قَالَ الطَّبَرَانِيّ بعد ذکر طرقه والْحَدِيث صَحِيح».[2]
هیثمی نیز این روایت را از طبرانی گرفته و در پایان روایت نوشته: «وَقَدْ قَالَ الطَّبَرَانِيُّ عَقِبَهُ: وَالْحَدِيثُ صَحِيحٌ بَعْدَ ذِکْرِ طُرُقِهِ الَّتِي رُوِيَ بِهَا».[3]
برای مطالعه بیشترنسبت به این روایت، می توانید به مقاله «پاسخ به شبهات وهابیان بر روایات عثمانبن حنیف در خصوص توسل» مراجعه کنید.
2. توسل به قبر پیامبر به دستور عایشه:
«حدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ، حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ زَيْدٍ، حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ مَالِكٍ النُّكْرِيُّ، حَدَّثَنَا أَبُو الْجَوْزَاءِ أَوْسُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ: قُحِطَ أَهْلُ الْمَدِينَةِ قَحْطًا شَدِيدًا، فَشَكَوْا إِلَى عَائِشَةَ فَقَالَتْ: " انْظُرُوا قَبْرَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَاجْعَلُوا مِنْهُ كِوًى إِلَى السَّمَاءِ حَتَّى لَا يَكُونَ بَيْنَهُ وَبَيْنَ السَّمَاءِ سَقْفٌ. قَالَ: فَفَعَلُوا، فَمُطِرْنَا مَطَرًا حَتَّى نَبَتَ الْعُشْبُ، وَسَمِنَتِ الْإِبِلُ حَتَّى تَفَتَّقَتْ مِنَ الشَّحْمِ، فَسُمِّيَ عَامَ الْفَتْقِ»؛[4] «ابو محمد عبدالله بن عبدالرحمن دارمی از ابونعمان محمد بن فضل سدوسی از سعید بن زید از عمرو بن مالک نکری از ابوالجوزاء اوس بن عبدالله روایت می کند: مردم مدینه به قحطی و خشکسالی شدیدی مبتلا شدند به عایشه همسر پیامبر شکایت بردند عایشه به آنان گفت کنار قبر رسول خدا بروید روزنه و شکاف هایی را در سقف حجره ایجاد کنید به طوریکه دیگر بین قبر شریف و آسمان سقفی نباشد. ابوالجوزاء گوید: آنان چنین کردند پس آنقدر باران بارید که گیاه رویید و شتران فربه شدند تا آنجا که از شدت چاقی ترک های بر بدن آنها نمودار شد. به همین مناسبت آن سال را عام الفتق (به معنی سال شکاف) نامیدند»
سند این روایت نیز صحیح و خالی از اشکال است، چنان که حسين سليم اسد داراني، درباره این روایت می‌نویسد: رجاله ثقات وهو موقوف على عائشة؛ «رجال واقع در این روایت همگی ثقه‌اند و روایت نیز موقوف بر عایشه است»
برای مطالعه بیشترنسبت به این روایت، می توانید به مقاله «پاسـخ به شبهات وهابیــان بر روایت عایشـه در توسـل به پیامبر صلی الله علیه وآله پس از وفات» مراجعه کنید.
3. توسل مرد ناشناس به پیامبر پس از رحلت ایشان:
ابن‌ابی‌شیبه و ابن‌ابی‌خیثمه از مالک الدار روایت کرده‌اند که در زمان خلافت عمر بن‌خطاب، قحطی و خشکسالی شد. مردی نزد قبر رسول خدا رفت و گفت: «يا رسول الله، استسق لأمتک فإنهم هلکوا؛ ای رسول خدا، برای امتت درخواست باران کن؛ زیرا آنها در معرض هلاکت هستند. رسول خدا در خواب به آن شخص گفت: نزد عمر برو و از نزول باران در آینده نزدیک به او خبر بده و...».[5]
سند این روایت نیز صحیح و خالی از اشکال است، چنان که عبدالرحمن بن‌محمد بن‌عسکر بغدادي ( 732ق) در کتاب ارشاد السالک، درباره این روایت می‌نویسد: «روى ابن أبي شيبه باسناد صحيح؛ ابن ابی‌شیبه، با اسنادی صحیح، این روایت را آورده است».[6]
برای مطالعه بیشتر نسبت به دیگر روایات مبنی بر جواز زیارت و بررسی سندی و دلالتی آن ها به مقاله «بررسی دیدگاه وهابیان درباره توسل سلف به پیامبر پس از حیات»، و یا به «توسل به ارواح اولیاء از دیدگاه قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام» مراجعه کنید.
[1] - طبراني، سليمان بن‌أحمد، المعجم الصغير، ج1، ص307.
[2] - منذری، عبدالعظیم، الترغيب والترهيب من الحديث الشريف، ج1، ص273.
[3] - هيثمي، علي بن‌أبي‌بكر بن‌سليمان، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج2، ص279.
[4] - سنن الدارمي.عبد الله بن عبد الرحمن دارمي.باب ما اکرم الله تعالی نبیه بعد موته، روایت شماره 98، ج1ص227.
[5] - ابن‌ابی‌شیبه، مصنف، ج7، ص 482 ـ 483، ح35؛ عسقلانی، ابن‌حجر، فتح الباری، باب سؤال الناس الامام الاستسقاء اذا قحطوا، ج2، ص495؛
|
|
