مرکز جامع پژوهش های تکفیری

در عصر حاضر گروه‎های تکفیری با ادعای احیاء خلافت اسلامی و مصادره مفهوم «امت اسلامی» درصدد توجیه جنایات خود هستند. آنان مسلمانان مخالف افکارشان را خارج از امت اسلامی پنداشته و به کشتار آنان دست زدند. 

مفهوم امت از واژه‌های پر تکرار قرآن است که با الفاظ امت و امه و امم، 52 بار در قرآن آمده است. در آیاتی از قرآن، مسلمانان به بهترین امت توصیف شده اند. «كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاس[1]‏» در قرآن وجود «رسول» برای هر امتی ضروری فرض شده است که چنین امتی به قسط حکم خواهد کرد و مرتکب ظلمی نخواهد شد. «وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا يُظْلَمُون‏[2]» از جمله ویژگی های امت در نگاه قرآن، اعتدال است کما اینکه می فرماید: «مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ[3]» ویژگی دیگری امت این است که آنها اهل هدایت‎ به حق و عدالت پیشه هستند.«أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ[4]» در روایات نیز فراوان از واژه «امت» یاد شده است. پیامبرخدا فرمودند: شما (امت محمدصلی الله علیه وآله وسلم)، تمام کننده هفتاد امت و بهترین و گرامی ترین آنها هستید[5].

بنابراین نگاه دین اسلام به مفهوم «امت» نگاهی ارزشی و دارای اهمیت بالا است. با چنین نگاهی مسئولیت مهمی بردوش آحاد امت اسلامی نهاده شده است و تنها کسانی توانائی اداره امت اسلامی را دارند که بندگان شایسته خدا بوده و موجبات سرافرازی امت اسلامی را فراهم کنند؛ کمااینکه قرآن با تاکید فراوان وارثان زمین را بندگاه صالح خدا دانسته است. «وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي اَلزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ اَلذِّكْرِ أَنَّ اَلْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ اَلصّالِحُون[6]» از این رو افرادی که صلاحیت نداشته و نسبت به آموزه‌های دین جهل دارند هرگز توانائی اداره جامعه اسلامی را نداشته و در صورت سلطه بر امت اسلامی، جز مصیبت و عقب افتادگی، حاصلی برای امت اسلام نخواهند داشت.

در عصر حاضر گروه‎های تکفیری با ادعای احیاء خلافت اسلامی و مصادره مفهوم «امت اسلامی» درصدد توجیه جنایات خود هستند. آنان مسلمانان مخالف افکارشان را خارج از امت اسلامی پنداشته اند[7]. تکفیری‎ها با چنین رویکردِ جاهلانه و عدم صلاحیت برای اداره امت اسلامی، موجب تفرقه بین مسلمانان شده و جامعه اسلامی را به قهقری کشانده‌اند. آنان با برداشتن مرزهای جغرافیایی میان عراق و سوریه و حتی لبنان قصد داشتند وانمود کنند که دنبال تحقق «امت اسلامی» هستند. ابو محمد عدنانی سخن‎گوی داعش، پس از تخریب موانع مرزی میان عراق و سوریه مرزهای جغرافیایی را به بُت ملیت گرایی تشبیه کرد و داعش را شکننده این بتها شمرد.[8] ابوعمر چچنی از فرماندهان داعش، نیز شکسته شدن مرزها را شکست طاغوت در مرزبندی میان کشورهای اسلامی نامید.[9] وی بر این باور بود که محو مرزهای جغرافیایی زمینه‌ای برای ایجاد خلافت است[10].

با دقت در آیات قرآن نگاه سطحی و عوامانه گروه‎های تکفیری روشن خواهد شد. خداوند متعال درباره امت حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم می‎فرماید «وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ وَ يَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهيدا[11]» در این آیه مسلمانان، امت وسط میانه رو معرفی شده است و با تبیین ویژگی‎های «امت وسط» روشن خواهد شد که رفتار گروه‎های تکفیری با ادعای تشکیل امت اسلام، فرسنگ‌ها با آموزه‌های دینی فاصله دارد.

امت به گروه یا صنفی از مردم اطلاق می شود.[12] آنچه درباره مفهوم و مصداق واقعی «امت وسط» بین مفسرین اسلامی مسلَّم است دور بودن از افراط و تفریط و رعایت اعتدال است.[13] امت اسلامی در قرآن «امت برتر» معرفی شده است[14]. تاکید بر ویژگی‎های عدالت پیشگی[15]و میانه‎روی[16] و ایمان به خداوند[17] و اهل امر به معروف و نهی از منکر[18] بودن از مشخصه‌های امت اسلامی است. البته ویژگی‎های امت اسلامی تنها به این موارد ختم نمی‌شود بلکه مواردی همچون: گواه اعمال،[19] هدایتگری[20] را نیز شامل می‌گردد. نکته مهم «گواه اعمال» بودن این است که گروه یا فردی می‌تواند به چنین صفتی متصف باشد که خود از بدی ها به دور باشد. به طور قطع کسانی که داعیه‌دار نظریه امت اسلامی هستند باید از آلودگی‎ها پالایش یابند. نکته مهمتر در صفت «هدایتگری» این است که گروه یا افرادی می‌توانند داعیه‌دار نظریه امت اسلامی باشند که مجهز به علم باشند. تکفیری ها با معیار‎های انحرافی، خود را منطبق بر ویژگی های «امت اسلامی» دانسته در حالی که فاقد ویژگی‎های یاد شده از آیات و روایات هستند و با برداشتی سطحی از نصوص دینی به جهالتی گرفتار شده‌اند که انواع خباثت و جنایت‌ها را به نام دین مرتکب می‌شوند.

ادعای گروه تکفری داعش در برچیدن مرزها، زمانی متصور است که اولا زمینه های تشکیل حکومت جهانی فراهم شده باشد؛ ثانیا باید مسلمانان امت اسلامی بر حاکم خاصی اجماع کرده باشند. در حالی که نه تنها زمینه‎های حکومت جهانی فراهم نشده بلکه مسلمانان جهان، سرکردگان گروه های تکفیری را منحرف از اسلام شمرده و هیچ گونه اجماعی بر حاکمیت آنان ندارند. بنابراین برداشتن مرزها در زمان کنونی نتیجه‌ای جز بی‌ثباتی و ناامنی ندارد.[21] وجود مرزهای مشخص هیچ تعارضی با مفهوم امت ندارد یعنی امکان دارد مسلمانان در کشورها و ملیت‌ها مختلف زندگی کنند ولی همه یکدیگر را امت اسلام بنامند همانطور که مسلمانان در مورد مردم مظلوم فلسطین، چنین احساسی دارند. قران کریم فلسفه تنوع نژادها و قومیت را چنین بیان می کند «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى‏ وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبير[22]»

گروه‌های تندرو و افراطی در واقع بازیچه دشمنان اسلام و یکی از پازلهای مهم در تکمیل نقشه شوم(تکه تکه کردن جامعه اسلامی) شده‌اند؛ آنان با فهم نادرست از مفاهیم اسلامی و عملکرد توأم با خشونت نه تنها شوکت اسلام و مسلمین را تضعیف کرده بلکه آوارگی و ذلت را برای مسلمانان به ارمغان آورده‌اند. بنابراین این افرادِ تکفیری با نمایش نادرست از واژه‌های مقدس و با بهره گیری از واژه «امت» برای تحقق خلافت اسلامی خیالی، افکار و اندیشه مسلمانان را منحرف کرده و جز ویرانی، هرج و مرج، جنگ مذهبی، ناامنی و آوارگی چیزی دیگر برای اسلام و مسلمانان به ار مغان نیاورده‌اند.

پی نوشت:

[1]. شما بهترين امتى هستيد كه [براى اصلاح جوامع انسانى‏] پديدار شده‏ايد. آل عمران،110.

[2]. براى هر امّتى، رسولى است؛هنگامى كه رسولشان به سوى آنان بيايد، بعدالت در ميان آنها داورى مى‏شود؛ و ستمى به آنها نخواهد شد! یونس، 47.

[3]. جمعی از آنها، معتدل و میانه رو هستند. ﴿المائدة، 66﴾

[4]. گروهی هستند که به سوی حق هدایت میکنند؛ و به حق و عدالت حکم مینمایند. ﴿الأعراف‏، 159﴾

[5]. «أنتم تتمون سبعين أمة أنتم خيرها وأكرمها على الله»؛ سنن الترمذي ت شاكر؛ ج 5؛ ص226؛ ح 3001؛ حكم الألباني:حسن.

[6]. در «زبور» بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: «بندگان شایستهام وارث (حکومت) زمین خواهند شد!» ﴿الأنبياء، 105﴾

[7]. ابوبکر بغدادی؛ فایل صوتی با عنوان انفروا خفافاً و ثقالاً.

[8]. موسسه الاعتصام، کسر الحدود، کلیپ تصویری، 1/9/1435ق به نقل از علیزاده موسوی، سیدمهدی، وارونگی، ص 305.

[9]. همان، ص 306.

[10]. همان.

[11]. شما را نيز امت ميانه‏اى قرار داديم (اعتدال) تا بر مردم گواه باشيد؛ و پيامبر هم بر شما گواه است‏. بقره، 143

[12]. طبری، تفسير الطبري = جامع البيان ت شاكر (3/ 141)

[13] . طبری، تفسير الطبري = جامع البيان ت شاكر (3/ 142) (لتوسطهم في الدين، فلا هم أهل غلو فيه) طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسير الميزان ج‏1 481

[14]. آل عمران،110.

[15]. همان.

[16]. مائده؛66.

[17]. آل عمران،110.

[18]. آل عمران،104و110.

[19]. وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاس‏ بقره 143

[20]. اعراف؛ 159.

[21]. علیزاده موسوی، سید مهدی، وارونگی، ص 307.

[22]. اى مردم! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم و شما را تيره‏ها و قبيله‏ها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد؛ (اينها ملاك امتياز نيست،) گرامى‏ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست؛ خداوند دانا و آگاه است!. حجرات، 13.