با مراجعه به قرآن كريم روشن مىشود كه امتهاى پيشين به حفظ و صيانت از آثار پيامبران خود اهتمام میورزيدند و به آن تبرك میجستند، همانند صندوقى كه در آن مواريث خاندان موسى(ع) و هارون(ع) قرار داشت و آن را در نبردها حمل مىكردند تا از طريق تبرك به آن بر دشمن پيروز گردند.
با مراجعه به قرآن كريم روشن مىشود كه امتهاى پيشين به حفظ و صيانت از آثار پيامبران خود اهتمام مىورزيدند و به آن تبرك مىجستند، همانند صندوقى كه در آن مواريث خاندان موسى(ع) و هارون(ع) قرار داشت و آن را در نبردها حمل مىكردند تا از طريق تبرك به آن بر دشمن پيروز گردند. خداوند متعال در اين زمينه مىفرمايد: ( وَ قالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ بَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسى وَ آلُ هارُونَ)[10] و پيامبرشان به آنها گفت: نشانه حكومت او اين است كه صندوق عهد را به سوى شما خواهد آورد [همان صندوقى كه] در آن آرامشى از پروردگار شما و يادگارهاى خاندان موسى وخاندان هارون قرار دارد.
مفسرین گفته‌اند: «در داخل تابوت عصای حضرت موسی(ع) و الواح آن حضرت و عمامه و قبای هارون، بود.»[11] خداوند متعال با ذکر این جریان، نگهداری آثار موسی(ع) وهارون(ع) را تأیید کرده است. ومعلوم است که حفظ آثار پیامبر اسلام(ص) بالاتر از آن‌هاست.
هم‌چنین در آیه شریفه (فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ)[12] خداوند متعال خانه‌هایی را ذکر می‌کند که با بیوت دیگر فرق دارد و خداوند مقام این بیوت را رفیع گردانده است. در ذیل این آیه مفسرین نوشته‌اند: «وقتی پیامبر(ص) این آیه را در مسجد تلاوت کرد، فردى برخاست و پرسيد: مقصود از اين خانهها چيست؟ پيامبر گرامى$ فرمود: خانههاى پيامبران؛ در اين موقع ابوبكر برخاست و به خانه على و زهرا& اشاره كرد و گفت: اي پيامبر خدا! اين خانه از همين خانههاست كه خدا رخصت بر رفعت و منزلت آن داده است؟ حضرت فرمود: آرى، بلكه از برترين آنها است».[13] و هم‌چنين آیه (قُلْ سيرُوا فِي الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبينَ)[14] و آیات دیگر نیز به لزوم حفظ آثار گذشتگان اشاره دارد و با دیدن این مکان‌ها، حقایقی برای انسان کشف می‌شود. اين آیات نشان مىدهند كه آثار و خانههاى پيامبران و صالحان، اعتبار خاصّى دارند و پيداست كه اين منزلت ارتباط به جنبه مادى و خشت و گل آنها ندارد؛ بلكه اين ارزش به علت انسانهاى والايى است كه در آن‌جا سكونت گزيدهاند.
از زمان پیامبر(ص)، حفظ آثار آن حضرت و تبرک به آن مرسوم بوده است، مثلاً «عتبان بن مالک» از پیامبر(ص) درخواست كرد که در خانهاش نماز گزارند، تا او بتواند آن‌جا را مصلاى خود قرار دهد، و پیامبر(ص) پذیرفتند.[15] این نشان مي‌دهد که حتی محل نماز خواندن پیامبر(ص) دارای اهمیت و فضیلت است و تا هر زمان که وجود داشته باشد، نماز خواندن در آن، بهتر از مکان‌هاي معمولی است. بعد از رحلت ایشان نیز صحابه سعی داشتند آثار آن حضرت، مانند: لباس[16]، انگشتر[17]، آلات جنگی[18] و حتی موی ایشان[19] را حفظ کنند.
هم‌چنين مکان‌هایی که پیامبر(ص) در آن حضور داشتند، برای صحابه دارای اهمیت ویژه‌ای بود، درميان صحابه «ابن عمر» به پىگيرى آثار و محافظت از آن، مشهور است و «ابن تيميه» مىگويد:
از امام احمد دربارة حکم فردى سؤال شد كه به اين مشاهد مىرود، او جواب داد كه «ابن عمر» مكانهاى حركت پيامبر را پى مىگرفت، در مسیرهایی که پیامبر(ص) رفته بود، می‌رفت، اگر چه پیامبر(ص) بدون قصد خاصی در آن مسیر رفته بودند.
بخارى در صحيح از موسى بن عقبه نقل كرده كه گفت:
سالم بن عبداللَّه را ديدم كه بهدنبال مكانهايى در مسير بود و در آن مناطق نماز مىگزارد و مىگفت كه پدرش در آن مكانها نماز مىگزارده و پیامبر(ص) را ديده است كه در آن مكانها نماز مىخوانده است و موسى گفته است كه «ابن عمر» در آن اماكن نماز مىخوانده است.[20]
سياحت در كشورهايى كه قبور انبيا و اوليا( قرار دارد، نشان مىدهد كه پيروان پيامبران به حفظ قبور و ساختن بناهاى مجلّل بر روى آنها، اهتمام خاصى مىورزيدند، و سپاه اسلام نيز هنگام فتح شامات دست به تخريب قبور پيامبران نزدند، بلكه خادمان آنها را در مأموريت خود ابقا كردند. از اين رو اين بناها تا امروز محفوظ مانده و براى مسلمانان، بلكه براى تمام موحّدان جهان جاذبه خاصى دارد. اگر ساختن بنا بر قبور انبيا و اوليا نشانه شرك بود، جا داشت فاتحان منصوب از سوى خلفا، آن مکان‌ها را تخريب کنند. كتب تاريخى و سفرنامهها، گواه وجود صدها آرامگاه و مرقد با شكوه در سرزمين وحى و كشورهاى اسلامى است.
ابن‌جبير اندلسى جهانگرد معروف اواخر قرن ششم، در سفرنامه‌اش مشاهد انبيا و صالحان و ائمه اهل بيت:را در مصر، مكه، مدينه، عراق و شام به تفصيل بيان داشته و ويژگىهاى روضه ائمه بقيع( و ضريح آنها را، بيان کرده است.[21] این‌ها همه، بیانگر سیره مسلمانان ـ اعم از شیعه و سنی ـ در اهمیت دادن و حفظ اماکن و آثار باقی‌مانده از دوران صدر اسلام است.
|
|
