مرکز جامع پژوهش های تکفیری

ابراهیم عواد ابراهیم السامرائی البدری، معروف به ابوبکر البغدادی در سال 1971میلادی در شهر سامراء و در خانواده‌ای از عشایر بدری سامرا به دنیا آمد.

نویسنده: احمد ربیعی فر
شناسنامه

ابراهیم عواد ابراهیم السامرائی البدری، معروف به ابوبکر البغدادی در سال 1971میلادی در شهر سامراء و در خانواده‌ای از عشایر بدری سامرا به دنیا آمد.

داعش با انتشار شجره‌نامه‌ای که آن را به ابوبکر بغدادی نسبت داده، او را از سادات حسینی معرفی کرده است که نسبش به واسطه جعفر کذاب (تواب) فرزند امام هادی علیه السلام، به امام حسین علیه السلام می‌رسد.
خانواده و  تحصیلات

علی‌رغم مذهبی بودن خانواده بغدادی، اما برخی از اعضای خانواده و بستگانش، به حزب بعث عراق سرسپردگی داشتند. دو تن از عموهایش در سازمان اطلاعاتی رژیم صدام فعالیت داشتند و یکی از برادرانش نیز افسر ارتش صدام بود. یکی دیگر از برادرانش نیز در حین خدمت به ارتش بعثی در جنگ 8 ساله با ایران کشته شد.[1] نشانه‌هایی نیز وجود دارد که افراد متعددی از خانواده ابراهیم عواد، دارای تفکر سلفیت بوده‌اند..[2]

صدام با اتخاذ سیاست‌هایی جهت جلب رضایت و حمایت اسلام‌گرایان عراق از رژیمش، دانشگاهی اسلامی را در همین راستا تأسیس کرد و نام خود را بر آن نهاد. او «جامعة صدام للدراسات الاسلامیة» را در سال 1994م تأسیس کرد و این همان دانشگاهی بود که ابراهیم عواد (ابوبکر البغدادی) نیز در آن مشغول به تحصیل شد.[3]

 او پس از فارغ التحصیل شدن در رشته قانون از دانشگاه بغداد در سال 1996م، وارد دانشگاه تازه تأسیس صدام شد و مدرک کارشناسی ارشد را در رشته تلاوت قرآن و مدرک دکتری در رشته مطالعات قرآنی را در همین دانشگاه اخذ کرد.[4].

ابراهیم عواد، هرچند تمام مطالعات آکادمیک خود را حول محور مطالعات قرآنی و تلاوت قرآن قرار داده بود، اما خانواده و خویشاوندان او که از طرفی متمایل به تفکر سلفی بوده و از جانب دیگر در ارتباط با حزب بعث عراق بودند، در شکل گیری ساختار فکری سلفی او دخیل بودند.
فعالیت سیاسی و مذهبی در گروه‌های سلفی مسلح

در همان دوره‌ای که ابراهیم عواد، در دانشگاه مشغول تحصیل بود، عمویش، اسماعیل البدری او را تشویق کرد تا  به جماعت اخوان المسلمین ملحق گردد.

ارتباط با اخوان المسلمین، رشته اتصالی شد تا بغدادی را به سلفیان افراطی و مسلح مرتبط سازد. او از این طریق، با محمد حردان، یکی از سلفیان مسلح آشنا شد که پیش از این در افغانستان و در زمره افغان عرب‌ها علیه شوروی جنگیده بود. این آشنایی باعث شد که بغدادی به مطالعه کتاب‌ها و آثار سلفیان مسلح (جهادی) روی آورد و با هجوم آمریکا به عراق، انگیزه ورود به گروه‌های مسلح سلفی باعث شد که ابراهیم عواد با تفکری سلفی که از خانواده خویش به همراه داشت، به فعالیت در این گروه‌ها اقدام کند.[5]

او پس از اشغال عراق توسط آمریکایی‌ها، وارد جنبشی به نام «جیش اهل‌السنه و الجماعه» شد. اما داستان دستگیری او توسط آمریکایی‌ها دلیل دیگری داشت.
ابراهیم عواد از زندان بوکا تا امیر دولت اسلامی

ابراهیم عواد که برای دیدار یکی از دوستانش به فلوجه رفته بود، به این دلیل که نام رفیقش در لیست افراد تحت تعقیب آمریکا بود، او نیز به دلیل ارتباط گیری با این شخص دستگیر و به زندان بوکا منتقل شد. اما چون دلیلی بر جهادی بودن او وجود نداشت، او را به عنوان یک زندانی عادی وارد زندان بوکا کردند.[6]

در این زندان تقریباً 24هزار نفر زندانی وجود داشت که اغلب آنان از اهل‌سنت بوده و عناصر متعددی نیز وابسته به استخبارات رژیم بعثی صدام و همچنین افسران ارتش بعثی نیز در همین زندان محبوس شده بودند.

افرادی که در این زندان حبس شده بودند، مانند بمب‌های ساعتی، لحظه به لحظه منتظر زمانی بودند که بتوانند علیه وضع موجود و جهت جبران شکست‌های خود، آتشی گسترده از کینه و کشتار را فراهم سازند. همین افراد در آینده‌ای نزدیک در سازمان داعش و به رهبری ابوبکر البغدادی، زمینه را برای دست‌یابی به اهداف شوم خویش آماده دیدند.

ابراهیم عواد در هشتم دسامبر 2004م از زندان بوکا آزاد شد و همراه با پیوستن به تشکیلات القاعده عراق تحت رهبری ابومصعب زرقاوی، بنای ارتباط و همکاری با زندانیان بوکا را در خارج از زندان آغاز کرد و به تدریج یکی از یازده عضو اصلی مجلس شورای مجاهدین عراق شد.[7]

پس از کشته شدن ابوعمر البغدادی و ابوایوب مصری توسط نیروهای آمریکایی در آوریل سال 2010م، حجی بکر[8] که در آن زمان فرمانده کمیته نظامی شورای مجاهدین را برعهده داشت، مقدمات خلافت ابوبکر البغدادی را فراهم کرد و اعضای مجلس شورا را متقاعد ساخت که ابراهیم عواد را با نام ابوبکر البغدادی به عنوان خلیفه انتخاب کنند.[9]
تفکرات ابوبکر البغدادی

تفکرات ابوبکر البغدادی عمدتاً در سخنرانی‌های صوتی او و در خطبه نمازجمعه‌ای در مسجد موصل که به صورت تصویری از او منتشر شده، قابل دستیابی است.

سخنرانی‌های صوتی و تصویری ابوبکر بغدادی به شرح ذیل است:

بغدادی نیز به تبعیت از سایر رهبران سلفیان مسلح مانند بن‌لادن، همواره در سخنرانی‌های خود از آیات متعدد قرآن کریم استفاده کرده و جوانان مسلمان را به جهاد و پیوستن به دولت اسلامی فرامی‌خواند.

او هدف از جهاد را اقامه دولت اسلامی و مبارزه با صلیبیان، یهود و روافض اعلام کرده و همزیستی با مسیحیان و یهودیان را مخالف نص آیات قرآنی می‌داند.[10]

او بر همین اساس، نبردهای داعش را نبرد تمام مسلمانان در برابر کفار دانسته است.[11]

ابوبکر بغدادی، با نگاهی خودمحورانه تمام بلاد اسلامی را گستره دولت خودخوانده داعش دانسته و با دعوت از جوانان مسلمان برای گرویدن به داعش می‌گوید:

پس سوریه برای سوری‌ها نیست و عراق برای عراقی‌ها نیست؛ چرا که زمين از آنِ خداست آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مى‏دهد و فرجام [نيك‏] براى پرهيزگاران است‏.

دولت (داعش)، دولت مسلمانان است و زمین، زمین مسلمانان، همه‌شان.

پس ای مسلمانان در هر مکان؛ هرکس می‌تواند به سوی دولت اسلامی (داعش) مهاجرت کند، باید مهاجرت کند؛ زیرا هجرت به دارالاسلام، واجب است.[12]
دین اسلام از منظر ابوبکر بغدادی

سرکرده داعش که با انجام جنایات هولناک چهره سراسر نور و رحمت دین اسلام را مخدوش کرده و به سیاه‌نمایی سیمای دین حق مشغول است با صراحت اعلام می‌کند که دین اسلام، دین جنگ و خونریزی است و اظهار می‌دارد:

ای مسلمانان، هیچ روزی اسلام، دین مسالمت نبوده است. بلکه همانا اسلام، دین جنگ است. براستی که پیامبرتان صلی الله علیه و سلم با شمشیر به عنوان رحمتی برای عالمیان، مبعوث شد و به او دستور داده شد که بجنگد تا خداوند به یگانگی عبادت شود. و همانا او به مشرکین از قومش فرمود: «با سر بریدن به سویتان آمدیم».[13]
بغدادی و حکم بغیر ما أنزل الله

یکی از برجسته‌ترین مبانی فکری سلفیان مسلح (جهادی) کفر حاکمان کشورهای اسلامی است که دلیل اصلی آن نیز حکم بغیر ما أنزل الله است. به عبارت دیگر، سلفیان مسلح، همواره با تمسک به آیه شریفه «وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُون‏»،[14] حاکمان کشورهای اسلامی را به دلیل عمل به قوانین وضعی تکفیر می‌کنند.

ابوبکر بغدادی نیز با تبعیت از این تفکر افراطی، مردم سوریه را مورد خطاب قرارداده و آنان را از قبول دموکراسی و حکومتی غیر از داعش، برحذر داشته است.[15]
مخالفان ابوبکر بغدادی

از آنجا که ابوبکر بغدادی شخصیتی علمی و نظریه‌پرداز نبوده و به عنوان سرکرده یک جنبش سلفی مسلح ظهور کرده، مخالفت‌های صورت گرفته با او بر محور تحرکات میدانی او به‌ویژه اعلام خلافت بروز یافت.

سرکردگان و تئوریسین‌های برجسته جنبش‌های سلفی مسلح که با اعلام خلافت بغدادی، جایگاه خود را در خطر دیدند و یکه‌تازی‌های او را در سوریه و عراق در جهتی خلاف اغراض خود دیدند، به مخالفت با او برخاستند.
1.      ایمن الظواهری

ايمن الظواهری، سرکرده القاعده که تا چندی پیش، امیر و مافوق ابوبکر بغدادی محسوب می‌شد، پس از اعلان رسمی خلافت بغدادی، این خلافت را رد کرد و اظهار داشت که بغدادی لیاقت تصدی مقام خلافت را ندارد و کسانی که او را به این منصب رسانده‌اند نیز در جایگاهی نبوده‌اند که بتوانند در مورد چنین امر مهمی تصمیم‌گیری کنند؛ بنا بر این، مسلمانان ملزم نیستند که با او بیعت کنند.[16]

  يكي از نکات مهمی که ظواهری آن را از موارد اختلاف با ابوبکر بغدادی عنوان کرده، روش برخورد با شیعیان است. ایمن الظواهری طی سخنانی علیه بغدادی گفته است: «حامیان بغدادی گمان می‌کنند که القاعده، شیعیان را تکفیر نمی‌کند؛ چرا که من بارها از آنها خواستم که عملیات تروریستی منفجر کردن بازارها، حسینیه‌ها و مساجد را ترک کنند و بر نیروهای امنیتی، پلیس و نیروهای مسلح شیعی متمرکز شوند».[17]
2.      ابومحمد مقدسی (عاصم البرقاوی)

عاصم البرقاوی، یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان سلفی ـ جهادی که به عنوان مرشد ابومصعب زرقاوی، مؤسس سلفیت جهادی در عراق محسوب می‌شود، یکی دیگر از مخالفان ابوبکر بغدادی است.

او که پیش از این نیز با رویکرد ابومصعب زرقاوی، سرکرده القاعده عراق، نیز مخالفت کرده و او را به کشتن شهروندان و مردم بی‌گناه متهم کرده بود و از او به دلیل بریدن سر افراد در مقابل دوربین فیلم‌برادری و انتشار این تصاویر انتقاد کرده بود.[18]

مقدسی پس از اعلان خلافت توسط ابوبکر بغدادی و درگیری میان داعش و سایر گروه‌های سلفی مسلح، به‌ویژه جبهه النصره در سوریه، خلافت بغدادی را طرحی فجیع برای ضربه وارد کردن به سلفیت جهادی دانست.[19]

او خلافت بغدادی را باطل دانسته و اغلب رهبران داعش را اهل غلو و افراط توصیف کرده است.‌[20]
3.      طالبان پاکستان

طالبان پاکستان که یکی از جنبش‌های افراطی در میان سلفیان مسلح به ‌شمار می‌رود پس از اعلان خلافت بغدادی، با انتشار بیانیه‌ای، خلافت بغدادی را رد کرد.[21]
4.      126تن از علمای مسلمان

یکی از بیانیه‌هایی که در رد ادعای خلافت بغدادی منتشر شد، بیانیه‌ای بود که 126نفر از عالمان جهان اسلام اعم از سلفی و غیر سلفی، از کشورهای عربستان سعودي، اردن، فلسطين، مصر، تونس، عراق، سودان، يمن، تركيه، انگلیس، فرانسه، ایالات متحده، سوئد، بوسنی، ایتاليا، بلژيك، بلغارستان، آرژانتين، كانادا، هند، چين، مالزي، اندونزی ونيجيريه آن را امضا کرده بودند. آنها در این بیانیه، انتقادات متعددی را به خلیفه داعشی وارد ساختند.[22]
5.      القاعده در مغرب عربی

جنبش القاعده در مغرب عربی که شاخه القاعده در شمال آفریقاست، با رد خلافت بغدادی، بر پایبندی خود به بیعت با سرکرده القاعده، ایمن الظواهری، تأکید کرد.[23]
موافقان ابوبکر بغدادی

علی‌رغم اینکه مهم‌ترین نظریه‌پردازان و جنبش‌های سلفی مسلح، خلافت بغدادی را رد کردند، اما برخی از جنبش‌های سلفی مسلح نیز تحت تأثیر تبلیغات و قدرت گرفتن داعش، به بیعت با بغدادی اقدام کرده و به شاخه‌ای از دولت داعش در مناطق فعالیت خود بدل شدند.

برخی از این جنبش‌ها مانند: انصار بیت المقدس در مصر که به نام «ولایت سیناء» تغییر نام داد[24]، بوكوحرام در نیجریه[25]، بخشی از نیروهای مسلح سلفی در افغانستان و پاکستان[26] و...[27] با انتشار بیانیه‌ها و تصاویر ویدئویی از بیعت خود با خلیفه داعشی خبر دادند.

منابع:

    ابوبکر بغدادی: انفروا خفافاً و ثقالاً
    ابوبکر بغدادی: رسالة الی المجاهدین و الأمة الاسلامیة
    ابوبکر بغدادی: و بشر المؤمنین
    «الدولة الإسلامية تنشر السيرة الرسمية للخليفة أبو بكر البغدادي من آل بيت الرسول»،سایت مؤسسه مطالعاتی دعوة الحق
    «THE BELIEVER»، نوشته : william mccants، سایت بروکینگز:   http://csweb.brookings.edu
    «الظواهري: لا أعترف بشرعية تنظيم "الدولة الإسلامية" والبغدادي ليس أهلا للخلافة »، سایت فرانس24 عربی:

http://www.france24.com/ar

    «الظواهري:البغدادي"كذاب"شوه صورة القاعدة »، سایت الخبر:     http://www.elkhabar.com
    «أبو محمد المقدسي يكشف حقيقة خلافاته مع الزرقاوي»، سایت عربی 21:

http://arabi21.com

    «المقدسي: "الخلافة" مؤامرة شنيعة على التيار الجهادي»، سایت الجزیره:

http://www.aljazeera.net

    «طالبان باكستان ترفض خلافة البغدادي»، سایت الجزیره:

 http://www.aljazeera.net

    «علماء مسلمون ينددون بتنظيم الدولة»، سایت الجزیره:               

 http://www.aljazeera.net

    «قاعدة المغرب ترفض "الخلافة" وتؤكد مبايعة الظواهري»، سایت الجزیره:

 http://www.aljazeera.net

    «"أنصار بيت المقدس" تغير اسمها إلى ولاية سيناء»، سایت الجزیره:

http://www.aljazeera.net

    «بوكو حرام "تبايع" أبو بكر البغدادي زعيم تنظيم "الدولة الإسلامية" خليفة»، سایت بی‌بی‌سی عربی:

http://www.bbc.com/arabic

    «جماعات أفغانية وباكستانية مسلحة تبايع تنظيم الدولة»، سایت لجزیره:

 http://www.aljazeera.net

    «31 حركة "جهادية" في العالم تبايع البغدادي»، سایت السفیر:

http://assafir.com

[1]. «THE BELIEVER»، نوشته : william mccants، سایت:

http://csweb.brookings.edu

[2] همان.

[3]. همان.

[4]. همان.

[5]. همان.

[6] همان.

[7]. همان.

[8]. یکی از افسران بعثی رژیم صدام که به سلفیان مسلح پیوسته بود و در زندان بوکا نیز همراه ابوبکر بغدادی بود.

[9]. همان.

[10]. ابوبکر بغدادی: انفروا خفافاً و ثقالاً.

[11]. همان.

[12]. ابوبکر بغدادی: رسالة الی المجاهدین و الأمة الاسلامیة.

[13]. همو: انفروا خفافاً و ثقالاً.

[14]. مائده (5)، آیه 44.

[15]. ابوبکر بغدادی: و بشر المؤمنین.

[16]. «الظواهري: لا أعترف بشرعية تنظيم "الدولة الإسلامية" والبغدادي ليس أهلا للخلافة »، سایت فرانس24 عربی:

http://www.france24.com/ar

[17]. «الظواهري:البغدادي"كذاب"شوه صورة القاعدة »، سایت الخبر:

http://www.elkhabar.com  

[18]. «أبو محمد المقدسي يكشف حقيقة خلافاته مع الزرقاوي»، سایت عربی 21:

http://arabi21.com

[19]. «المقدسي: "الخلافة" مؤامرة شنيعة على التيار الجهادي»، سایت الجزیره:

http://www.aljazeera.net

[20]. همان.

[21]. «طالبان باكستان ترفض خلافة البغدادي»، سایت الجزیره:

 http://www.aljazeera.net

[22]. «علماء مسلمون ينددون بتنظيم الدولة»، همان.

[23]. «قاعدة المغرب ترفض "الخلافة" وتؤكد مبايعة الظواهري»، سایت الجزیره.

[24]. «"أنصار بيت المقدس" تغير اسمها إلى ولاية سيناء»، همان.

[25]. «بوكو حرام "تبايع" أبو بكر البغدادي زعيم تنظيم "الدولة الإسلامية" خليفة»، سایت بی‌بی‌سی عربی:

http://www.bbc.com/arabic

[26]. «جماعات أفغانية وباكستانية مسلحة تبايع تنظيم الدولة»، سایت لجزیره:

 http://www.aljazeera.net

[27]. «31 حركة "جهادية" في العالم تبايع البغدادي»، سایت السفیر: