مرکز جامع پژوهش های تکفیری

مقدمه

از نظر اسلام مقابله با دشمن، امری ضروری و انکار ناپذیر است اما اشتباه در تشخیص دشمن از یک سو و خطا در تشخیص دشمن نزدیک از دشمن دور از سوی دیگر، آسیب‌های جبران ناپذیری بر پیکر اسلام و جامعه اسلامی وارد می‌کند و نیز موجب غفلت از خطر دشمن واقعی می‌شود.

تکفیری ها با برداشت نادرستی که از آیات قرآن داشته اند؛ حاکمان کشورهای اسلامی و مسلمانان را کافر دانسته و مصداق دشمن نزدیک قرار داده و جهاد علیه آنان را واجب می دانند.

تبیین دیدگاه تکفیری‌ها

گروه‌های تكفيري موسوم به سلفی جهادی با برداشت نادرست از آیات قرآن، حکّام بلاد اسلامی و مسلمانان اعم از شیعه و سنی را تکفیر کرده و دشمن می‌پندارند‌، سپس با استناد به آیه «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذینَ یلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّارِ وَ لْیجِدُوا فیکُمْ غِلْظَةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقین؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید با کافرانی که به شما نزدیکترند، جهاد کنید و غلظت را در رفتار شما حس کنند و بدانید که خدا با متقین است.»^[1] و برخی از شواهد تاریخی مانند سیره خلیفه اول در مقدم کردن جنگ با مانعین زکات بر جنگ با روم^[2] و رفتار صلاح الدین ایوبی در جنگ با دولت فاطمیون مصر پیش از جنگ با صلیبی‌ها^[3]،  مسلمانان را مصداق عدو قریب دانسته و مبارزه با آنان را بر جهاد علیه آمریکا و اسرائیل مقدم می‌دارند.

نقد و بررسی

خطای گروه‌های تکفیری در قواعد تکفیر و نیز اشتباه در شناخت دشمن نزدیک سبب ناامنی در منطقه، کشتار انسانهاي بي‌گناه،^[4] تخریب زیر ساخت‌های اقتصادی و اماکن مقدس و عمومی^[5] شده و دامن زدن به اسلام هراسی را در پی داشته است.^[6]

بر اساس سنت پیامبر اکرم که مبیّن آیات قرآن است؛ نمی‌توان کسی که به شهادتین اقرار دارد را تکفیر کرد و هیچ یک از مفسران سنی و شیعه مسلمانان را مصداق آیه «قاتِلُوا الَّذینَ یلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّارِ» ندانسته‌اند و تصریح دارند که منظور از دشمنان نزدیک در آیه مذکور، آن دسته از کفاری هستند که علاوه بر نزدیکی به مرزهای بلاد اسلامی، قصد ضربه زدن به اسلام را دارند.^[7]

بنابراین نه تنها جهاد علیه مسلمانان جایز نیست بلکه طبق آیه «لايَنْهاكُمُ اَللّهُ عَنِ اَلَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي اَلدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اَللّهَ يُحِبُّ اَلْمُقْسِطِين؛^[8] خدا شما را از نیکی کردن و عدالت نسبت به کسانی که در کار دین با شما نجنگیدند و شما را از دیارتان بیرون نکردند باز نمی‌دارد؛ زیرا خدا عدالت پیشگاه را دوست دارد.» حتی جهاد علیه کفاری که قصد خیانت به اسلام ندارند نیز جایز نیست.

همچنین ادعای اینکه خلیفه اول، سپاه اسامه را از حرکت به سوی رومیان و فتح بیت المقدس باز داشت تا ابتدا به مبارزه با مدعیان نبوت و مانعان زکات بپردازد نیز با واقعیت تاریخ ناسازگار است^[9]. ابن اثیر نقل می‌کند: در حالی که اوضاع مدینه به جهت فعالیت‌های پیامبران دروغین، نابسامان شده و مسلمانان حیران بودند و احتمال هر گونه شورش علیه اسلام وجود داشت خلیفه اول دستور به حرکت  سپاه اسامه داد و گفت: حتی اگر در مدینه کسی غیر از من نباشد سپاه اسامه حق بازگشت ندارد.^[10]

ادعای تکفیریها درباره علمكرد صلاح الدین ایوبی نیز مخالف گزارشات تاریخ نویسان است، زیرا؛

 اولا: صلاح الدین نه تنها جنگی علیه دولت فاطمیون نداشت بلکه همراه عمویش (اسدالدین شیرکوه) طبق دستور نورالدین زنگی والی دمشق، آخرین خلیفه فاطمیون (عاضد) را در برابر مسیحیان یاری کرد و پس از پیروزی علیه مسیحیان به دستور عاضد به وزارت فاطمیون منصوب شد.^[11] او پس از رسیدن به حکومت، مذهب شافعی را در مصر مذهب رسمی قرار داده و نقش شیعیان را در اداره کشور محدود کرد.

 او پس از 18 سال از حکومتش و در زمانی که شرایط برای فتح بیت‌المقدس برایش فراهم شد در سال 583 هـ بیت المقدس را از دست مسیحیان آزاد کرد.^[12] بنابراین صلاح الدین نه تنها شیعیان را دشمن نزدیک ندانسته، بلکه اساسا توجهی به مساله دشمن دور و نزدیک نداشته است.

ثانیا: صلاح الدین شخصیتی نیست که علمکردش حجت باشد زیرا وی صحابي یا تابعي و حتی يك عالم اهل فتوي نیست.

نتیجه

دیدگاه تکفیری‌ها در تکفیر حکام کشورهای اسلامی و مسلمانان و مبارزه با آنان، علاوه بر این که از اساس اشتباه است، دشمن نزدیک پنداشتن آنان نیز اشتباه دیگر آنهاست زیرا مستندات تکفیری‌ها در این مورد، هیچ دلالتی بر مدعای آنان ندارد.

پی نوشتها:

[1] . سوره توبه؛ آیه 123.

[2]. اولویات داعش – اله لم یأمرنا بقتال اسرائیل/

http://www.almasryalyoum.com/news/details/479626.

[3] . الأرشيف الجامع لكلمات و خطابات أسد الإسلام؛أَبُو مُصعَب الزَّرقاوي، ص 593 و 594.

[4].  از ابتدای جنگ سوریه در سال 2011میلادی بیش از 250 هزار نفر کشته شدند نیمی از مردم سوریه مجبور به ترک خانه هایشان شدند. از این میان 8 میلیون نفر در داخل کشور سوریه باقی ماندند و 4 میلیون نفر به کشورهای دیگر پناه بردند. برگرفته از سایت الجزیره

[5] . بیش از 1000 میلیارد دلار خسارت

[6] . شریفات؛ داعش افکار و تشکیلات، ص 149 الی 162

[7] . ر.ک : طبری، تفسير طبري، ج14 ص 574 ؛ قرطبی، تفسير قرطبي، ج 8 ص 297؛ ابن کثیر، تفسير القرآن العظيم؛ دار الفكر ج 2، ص 488.

[8] . ممتحنه، آیه 8.

[9] . ابن اثیر، الكامل في التاريخ، ج2 ص 195.

[10]. ابن اثير ؛ الكامل في التاريخ، ابن اثیر، ج2 ص 195.

[11]. ابن اثیر؛ الكامل في التاريخ ؛ ج 9 ص 343 تا 344.

[12].  ابن اثیر؛  الكامل في التاريخ؛ ج10ص 33 تا36.