مسأله توحید و مسائل مربوط به آن نزد ماتریدیه اهمّیت ویژه ای دارد. ابومنصور ماتریدی که آثار مهمی درباره تفسیر، کلام، اصول فقه و سایر علوم اسلامی از خود به یادگار گذاشته، کتاب مستقل و تا حدودی مفصل به نام التوحید نگاشته که پس از وی مورد توجّه شاگردان و پیروان مذهب ماتریدیه قرار گرفته است.
بر اساس آیه «اللّه خالق کلّ شی ء؛ (زمر (39)، 62) خدا آفریدگار هر چیزی است»، همه مسلمانان به توحید در خالقیت معتقدند؛ اما در فهم و اطلاق آیه اختلاف دارند. اشاعره به سبب حفظ توحید در خالقیت و نظام سبب و مسبب، علت و معلول را نفی کرده، اعتقاد دارند که افعال انسان، مستقیم فعل خداوند است.
معتزله در مباحث کلامی برای مسأله توحید اهتمام بسیاری قائلند. آنان، توحید را نخستین اصل از اصول پنجگانه قرار داده، و در تفسیر توحید، به بسط و تفصیل بیشتر در مورد توحید صفاتی پرداخته اند.
سقاف به طعنه، وهابیان تکفیری را «متسلف (متظاهر به سلف)» می‌نامد تأکید وی بر رسمیت مذاهب هفتگانه حنفی، مالکی، شافعی، حنبلی، امامی، اباضی و زیدی و رد نگاه متصلب و متحجر وهابیان تکفیری است.
رمضان البوطی تعیین عنوانی به نام «مذهب سلفی، را بدعتی در دین (بدعه طارئة فی الدین) می‌داند که امت واحد و یک پارچه اسلامی را از هم جدا کرده است و شمول آن بسیار محدود می‌باشد و عده‌ای خاص به نام «سلفی‌ها» را در بر می‌گیرد که سلف صالح این امت و خلف ملتزم به راه و روش آنها، آن را به رسمیت نمی‌شناسند.
فرحان مالکی، از جریان وهابیت به عنوان «فتنه بزرگ» و «مصیبت گسترده» نام می‌برد برای معرفی حرکت متفرد و غیر اسلامی وهابیت، معتقد است که این جریان که خاستگاهش نجد عربستان می‌باشد، به همه فرقه‌های اسلامی ستم کرده است
از بزرگان احناف آسیای صغیر و صاحب تألیفات و تعلیقات بسیاری است. او از مخالفان و منتقدان جدی ابن‌تیمیه و محمد ابن‌عبدالوهاب است به‌گونه‌ای که ابن‌تیمیه را بدتر از خوارج معرفی می‌کند.
زینی دحلان، جریان تکفیر را جریانی منحرف و توأم با بدعت می‌نامد و شخصیت رهبران آن را به چالش جدی می‌کشد و نقطه تمرکز فکری آنها را در اتهام شرک و کفر به دیگران با روش علمی و با شواهد متنی و تاریخی و رویه مسلمانان نقد می‌کند.
سلیمان بن عبد الوهاب، از علمای حنبلی نجد و برادر بزرگ‌تر بنیان‌گذار سلفی‌گری تکفیری، از مخالفان جدی است که با نوشتن کتاب الصواعق الالهیة فی الرد علی الوهابیة، بی‌پرده به خطر این جریان تصریح و با آزاد اندیشی، مبانی آن را با محک نقد علمی ارزیابی می‌کند
درقرن دوازده هجری، روحانی حنبلی از منطقه «نجد» با رویکرد خاص به مقوله ایمان و به بهانه ایجاد خلوص در بین مسلمانان و دفاع از توحید، اغلب مسلمانان عصرخود را مشرک و کافر نامید و جهاد با آنان را واجب اعلام کرد.
وهابیت در رد استناد موافقین احتفال که به روایت من سن سنه حسنه در جواز و تایید احتفال استناد می کنند، می گویند: سنه حسنه مشروط به این است که اصلی در شرع داشته باشد که بتوان از آن اصل در تایید سنت حسنه بودن یک فعل استناد جست.
با توجه به معنای لغوی واژه رب، توحید در ربوبیت یعنی «اعتقاد به اینکه تنها خدای متعال است که می تواند استقلالا و بدون نیاز به هیچگونه اذن و اجازه ای، در تمام شؤون مخلوقات و کل جهان تصرف کرده، آنها را تدبیر و اداره کند
یکی از آثار اعتقاد به توحید به حاکمیت خداوند این است که چون ربوبيت الهي پا به پاي خلقت، همه موجودات را در برگرفته است، پس هيچ کس و هيچ چيز به عنوان منشأ مستقل براي حاکميت يا مالکيت نمي تواند تلقي شود.
بر مبناي تفکر توحيد ربوبي و جهان بيني الهي و آيات قرآن کريم ثابت می شود انحصار حاکميت ، مختص خداوند است و غير از ذات حق تعالي کسي ديگر حق فرمانروايي ندارد، جز با نصب خداوند.
منبع و منشأ حاکميت بر اساس جهان بيني توحيدي، اراده تشريعي خداوند است. و خداوند بر امور مردم با اعمال ولايت دخل و تصرف مي نمايد. بر اين اساس، انسان ها بر يکديگر ولايت ندارند.
توحید در حاکمیت به معنای انحصار حاکمیت در خداوند است. حاکمیت مخصوص خداوند سبحان و منحصر در او است و از مراتب توحید شمرده می شود.
اگرخضوع وخشوع در تعریف عبادت درست باشد، باید همه ی بندگانی که در برابر مولایشان خضوع و انقیاد داشتند و یا اجیرانی که در کار اجیر می شوند و مجبورند از موجر اطاعت کنند و هم چنین تمام خدمتکاران و خدمت گزاران سلاطین، مشرک باشند.
انحراف وهابیت در مفهوم عبادت، از معنی اصطلاحی عبادت آغاز می شود؛ بدین صورت که مفهوم اصطلاحی عبادی در نظر وهابیان با آن چه قرآن و حدیث از این مفهوم مقدس اراده می کنند، متفاوت است.
واژه ی « اله » اعم از باری تعالی، و شامل سایر معبودانی است که ممکن است توسط انسان ها پرستش شوند؛ اما نام «الله» اسم خاص است و تنا به خداوند متعال اختصاص ارد و اسم اعلم برای ذات الهی است.
هر مؤمنی مسلمان است، اما هر مسلمانی مؤمن نیست و مثال آن مانند کعبه و مسجد است. کسی که داخل کعبه شود، داخل مسجد نیز شده است، اما هر کسی که داخل مسجد شود، داخل کعبه نشده است».
ایمان، امری است ذومراتب، و ماهیتی نسبی و اضافی دارد؛ بدین معنی که ممکن است فردی در نخستین مرتبه ی ایمان باشد، اما گرفتار مراتبی از شرک نیز باشد.
ایمان، هر چند تصدیق به قلب و اقرار به زبان است، مراتب و درجات گوناگونی دارد و همین عامل نقش اساسی در سرنوشت و سعادت انسان ایفا می کند. انسان هرچه بیش تر درجات ایمان را طی کند و از نردبان یقین و تصدیق بالاتر رود، سعادتمند تر خواهد شد.
مجموعه یا افرادی که دارای تفکر جهاد مسلح بر علیه حکومتهای موجود در جهان اسلام وبر ضد دشمنان خارجی می باشند ودارای تفکر مشخصی که براساس مبادی حاکمیت و قواعد ولاء و براء و قواعد اساسی جهاد بنا شده است
تكفير از نشر و گسترش اسلام جلوگيرى کرده و سبب تفرقه و اختلاف در جوامع و پر كردن قلبها از كينه و دشمنى و نيز بدگمانى به مسلمانان و پيگيرى لغزشها و اشتباهات آنان مىشود.
سازمان داعش به تبعیت بزرگان خود مانند عبدالسلام فرج معتقد است که خداوند در قران کریم داعشی ها را مأمور به مبارزه با اسرائیل یا حتی یهود نکرده است.
